ASau yn rhybuddio bod bygythiad sylweddol i dwf economaidd yng Nghymru oni bai bod cyfyngiadau’r grid ar gyfer ynni adnewyddadwy yn cael eu datrys

Mae'r Pwyllgor yn cydnabod bod gwaith cadarnhaol ar y gweill. Mae hyn yn cynnwys glasbrint National Grid ESO i gysylltu ynni gwynt ar y môr â'r grid a phenodiad Comisiynydd Rhwydweithiau sydd â'r dasg o leihau amseroedd aros am gysylltedd â’r grid. Fodd bynnag, mae angen gwaith diwygio mwy dwys ar y grid trydan, dan arweiniad Llywodraeth y DU, i gefnogi'r galw disgwyliedig am ynni adnewyddadwy ac i wireddu datgarboneiddio yng Nghymru. Mae methiant yn y maes hwn yn peryglu targed sero net Llywodraeth y DU sydd wedi'i ymgorffori yn y gyfraith.

Mae'r rhwystrau a nodwyd gan y Pwyllgor yn cynnwys y fframwaith rheoleiddio yn gwrthod caniatáu buddsoddiad rhagflaenol, oedi o ran rhoi caniatâd cynllunio a chostau cysylltu uchel ymlaen llaw yn gwneud llawer o brosiectau yn anhyfyw yn ariannol. Felly, mae'r Pwyllgor yn awyddus i ddysgu gan Lywodraeth y DU sut y bydd yn cyflawni ei nod o leihau amseroedd prosesu caniatâd a thrwyddedu o 50% o fewn blwyddyn. Mae hyn yn arbennig o berthnasol wrth i Lywodraeth y DU geisio gwella cydnerthedd ynni'r DU yn sgil y rhyfel yn Wcráin a'r wasgfa ar gyflenwadau ynni rhyngwladol.

Mae datrys y materion hyn, a chreu dull mwy syml, yn hanfodol ar gyfer twf economaidd yng Nghymru. Mae llawer o brosiectau ynni adnewyddadwy sy'n barod i gael eu hadeiladu yn cael eu dal yn ôl yn sgil ansicrwydd ynghylch sut y byddant yn cysylltu â'r grid trydan. Mae'r cyfleoedd hyn, a allai gynorthwyo Cymru i ddod yn arweinydd ym maes ynni adnewyddadwy, yn ymestyn i ynni gwynt arnofiol ar y môr yn y Môr Celtaidd ac ynni'r llanw ym Morlais. Gallai'r prosiectau hyn gefnogi’r economïau lleol, swyddi a datblygiad sgiliau ar draws cymunedau yng Nghymru – rhywbeth a fydd yn angenrheidiol ar gyfer economi sero net – gan gynnig cyfleoedd allforio unigryw ar yr un pryd.

Dywedodd y Gwir Anrh Stephen Crabb AS, Cadeirydd y Pwyllgor Materion Cymreig:

“Mae heriau diogelwch ynni'r DU a Sero Net yn galw am agwedd newydd at seilwaith y grid trydan yng Nghymru. Mae gan Gymru botensial aruthrol fel lleoliad allweddol ar gyfer cynhyrchu ynni glân. Ond bydd capasiti grid annigonol, a'r amseroedd aros hir ar gyfer gwneud y gwelliannau, yn llesteirio buddsoddiad mewn prosiectau newydd hanfodol. Mae datblygwyr eisiau cyflymu buddsoddiad mewn cyfleoedd megis ynni gwynt arnofiol ar y môr yn y Môr Celtaidd, ac mae’n rhaid i Lywodraeth y DU ddangos lefel debyg o frys ac uchelgais i leihau'r costau a'r rhwystrau i gysylltiadau newydd â’r grid.

“Er bod Llywodraeth y DU wedi cymryd camau i wella'r broses o wneud gwelliannau i'r grid, hyd yma nid yw'n glir y bydd y rhain yn cyflawni'r newidiadau mawr angenrheidiol sydd eu hangen. Heb arweiniad clir ar y mater hwn sy'n dwyn ynghyd y gwahanol bartïon dan sylw, capasiti grid annigonol fydd yn parhau i fod y rhwystr mwyaf wrth i Gymru geisio cyflawni Sero Net.

“Mae prosiectau ynni cymunedol yn rhan allweddol o'r darlun sy'n dod i'r amlwg ar gyfer cyflenwad trydan gwyrdd lleol a fforddiadwy i aelwydydd yng Nghymru. Ond yma hefyd, mae diffyg capasiti’r grid yn atal y prosiectau hyn rhag cyrraedd eu llawn botensial.”

Gwybodaeth bellach

 

• Pwyllgor Materion Cymreig

Delwedd: Robin Drayton